Επίσκεψη
Δράσεις
Η Εφορεία
Επικοινωνία
Επικοινωνία

Μεθώνης 10 & Κανάρη

24 131 Καλαμάτα

27210 22534, 27210 26770


Μπενάκη & Παπάζογλου 6

24 100 Καλαμάτα

27210 63100, 27210 26410

Μεταμόρφωση Σωτήρος στο Νομιτσί

Ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, από τα κομψότερα βυζαντινά μνημεία της Μάνης, ανήκει στον τύπο του απλού τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου. Στη συμβολή των κεραιών του σταυρού υψώνεται μικρός τρούλος, που στηρίζεται σε τέσσερις μαρμάρινους κίονες. Στα ανατολικά προβάλλουν τρεις αψίδες για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών του ιερού βήματος. Ο ναός είναι κτισμένος κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα δομής. Οι όψεις του ποικίλλονται με πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Αξιοσημείωτη είναι η ευρεία χρήση μικρών πήλινων αγγείων, που θυμίζουν φιαλοστόμια απλής μορφής, κυρίως στην οριοθέτηση τόξων αλλά και σε άλλα σημεία της τοιχοποιίας. Η δυτική όψη του ναού υπέστη μια ευρεία μετασκευή στα τέλη του 19ου αιώνα, πιθανώς μετά από ισχυρό σεισμό. Κατά τη νεότερη αυτή φάση ανακατασκευάστηκε πλήρως και το μοναδικό θυραίο άνοιγμα του ναού. Στο εσωτερικό του μνημείου σώζονται αξιόλογα δείγματα μανιάτικης μαρμαρογλυπτικής του 11ου και 12ου αιώνα: τα επιθήματα των τεσσάρων κιόνων, το μαρμάρινο τοξωτό τέμπλο, προσαρμοσμένο σε ένα μεταγενέστερο κτιστό τέμπλο του 18ου αιώνα και η αυθεντική πλάκα της αγίας τράπεζας. Ο μαρμάρινος ελκυστήρας του δυτικού σταυρικού σκέλους, που είχε κλαπεί από αρχαιοκάπηλους πριν από περίπου είκοσι χρόνια, εντοπίστηκε πρόσφατα σε δημοπρασία του οίκου Christie’s και επεστράφη στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας μετά από ενέργειες του Υπουργείου Πολιτισμού.

Ο ναός καλύπτεται εσωτερικά με τοιχογραφίες στις οποίες διακρίνονται τρεις φάσεις. Η αρχαιότερη σώζεται αποσπασματικά κυρίως στον τρούλο και χρονολογείται στις αρχές του 13ου αιώνα. Το μεγαλύτερο τμήμα του ναού διακοσμείται με τοιχογραφίες που είχαν παλιότερα χρονολογηθεί στον 15ο-16ο αιώνα, αν και μάλλον συνιστούν έργο της επόμενης εκατονταετίας. Η αψίδα του ιερού βήματος και το κτιστό τέμπλο καλύπτονται με τοιχογραφίες λαϊκής τεχνοτροπίας του 18ου αιώνα. Ο ναός είχε θεωρηθεί παλιότερα κτίσμα του 11ου αιώνα. Ωστόσο, η εξεζητημένη τοιχοποιία του σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση φιαλοστομίων απλής μορφής υπαγορεύουν οψιμότερη χρονολόγηση, προς τα τέλη του 12ου ή τις αρχές του 13ου αιώνα. Σε μια τέτοια περίπτωση μέρος του γλυπτού διακόσμου του ναού – επιθήματα, μαρμάρινος ελκυστήρας – έχει χρησιμοποιηθεί εδώ σε β΄ χρήση, πρακτική συνηθισμένη στις βυζαντινές εκκλησίες της Μάνης. Σύγχρονο με την οικοδόμηση του ναού μπορεί να θεωρηθεί μόνο το μαρμάρινο τέμπλο.

 

Ο ναός καλύπτεται εσωτερικά με τοιχογραφίες στις οποίες διακρίνονται τρεις φάσεις. Η αρχαιότερη σώζεται αποσπασματικά κυρίως στον τρούλο και χρονολογείται στις αρχές του 13ου αιώνα. Το μεγαλύτερο τμήμα του ναού διακοσμείται με τοιχογραφίες που είχαν παλιότερα χρονολογηθεί στον 15ο-16ο αιώνα, αν και μάλλον συνιστούν έργο της επόμενης εκατονταετίας. Η αψίδα του ιερού βήματος και το κτιστό τέμπλο καλύπτονται με τοιχογραφίες λαϊκής τεχνοτροπίας του 18ου αιώνα. Ο ναός είχε θεωρηθεί παλιότερα κτίσμα του 11ου αιώνα. Ωστόσο, η εξεζητημένη τοιχοποιία του σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση φιαλοστομίων απλής μορφής υπαγορεύουν οψιμότερη χρονολόγηση, προς τα τέλη του 12ου ή τις αρχές του 13ου αιώνα. Σε μια τέτοια περίπτωση μέρος του γλυπτού διακόσμου του ναού – επιθήματα, μαρμάρινος ελκυστήρας – έχει χρησιμοποιηθεί εδώ σε β΄ χρήση, πρακτική συνηθισμένη στις βυζαντινές εκκλησίες της Μάνης. Σύγχρονο με την οικοδόμηση του ναού μπορεί να θεωρηθεί μόνο το μαρμάρινο τέμπλο.